14.000 industriële woningen in 2021

Twee keer knipperen met je ogen en het sentiment rondom industrieel bouwen slaat om. Werd industrieel bouwen in 2019 nog vaak gezien als spielerei van de koplopers, hoeveel anders is dat nu amper een jaar later. Ministeries en gemeenten zijn er druk doende mee, volop aandacht in verschillende partijprogramma’s en niet in de laatste plaats ook een flink aantal nieuwe (aangekondigde) fabrieken en overnames. In de productiecijfers wordt deze brede belangstelling ook zichtbaar.

Volgende fase: Early Majority

De koplopers weten het al langer. We kunnen niet om industriële bouw heen. Al jaren is het aandeel woningen dat industrieel wordt gebouwd groeiende. Waren het er in 2019 nog 8.920, in 2020 kwamen er 10.338 woningen uit de fabriek*. Voor 2021 worden er 14.305 woningen uit de fabriek verwacht. Hiermee kunnen we stellen dat het industrieel bouwen mainstream wordt. We komen in het stadium van de early majority. Dat stadium bereik je als de voorlopers de voordelen gaan begrijpen en het product door de massa wordt opgenomen en een eerste grote groep het product ook gaat kopen. Doorgaans kun je van de early majority spreken als je voorbij de 16 procent van de groep komt. Bij een woningbouwproductie van 70.000 woningen bereiken we dat punt bij 11.200 woningen. Die magische grens gaan we dit jaar waarschijnlijk doorheen.

In de tabel onderaan deze pagina vind je meer informatie over welke aanbieders hoeveel woningen produceerde in 2020 en wat hun verwachtingen zijn voor 2021. Deze tabel publiceer ik jaarlijks en traditiegetrouw neem ik daarbij ook informatie mee over de belangrijkste marktontwikkelingen.

Gevelklaarfabriek opent de deuren

Begin 2020 werd aangekondigd dat Spaansen Bouwsystemen de fabriek ‘Gevelklaar’ ging bouwen. De fabriek werd nog hetzelfde jaar opgeleverd. De hal is 3.200m2 groot en met daarin een carrousel en robotstraat. Het bestaande betoncasco van Spaansen is de basis van het systeem waarbij ook instortvoorzieningen zijn zoals voor electra- en waterleidingen. Daarnaast worden de kozijnen tijdens de fabricage ingestort en de wanden voorzien van isolatie. Met het RoboBrick systeem worden de keramische steenstrips verlijmd. De fabriek biedt zonder al te grote financiële verschillen een hoge mate van ontwerpvrijheid. Denk aan verschillende metselpatronen (halfsteens verband, wildverband, tegel/stapelverband), rollagen en verticaal metselwerk, uitkragende stenen of bijvoorbeeld drie type stenen in één gevelelement. Gevelklaar staat niet in onderstaande lijst omdat zij niet de complete woning rechtstreeks aan de markt leveren, maar bijvoorbeeld wel aan partijen als Trebbe die geen eigen fabriek hebben.

Plegt Vos plant nieuwe fabriek

Plegt Vos valt in de eerste plaats op omdat ze substantieel meer woningen dan gepland industrieel hebben gebouwd in 2020. Naar eigen zeggen komt dit omdat ze hun basisconcepten meer hebben geïndustrialiseerd. Minstens zo groot nieuws was het bericht in december 2020 dat zij een gerobotiseerde fabriek voor massaproductie van kant-en-klare woningen en woningcomponenten gaan bouwen. De fabriek wordt gebouwd op een kavel van circa 10 hectare in Almelo. De eerste hal zal in januari 2022 operationeel zijn en starten met een productiecapaciteit van 30 woningen per week. De komende jaren worden vier andere hallen in fases toegevoegd waardoor deze capaciteit steeds verder uitbreidt. In totaal worden vijf productiehallen en een experience center gebouwd. Als alles gereed is zouden er onder ideale omstandigheden 7.500 woningen per jaar gebouwd kunnen worden.

De fabriek produceert naast kant-en-klare woningen en woningcomponenten voor grondgebonden woningen en appartementsgebouwen, ook renovatie- en verduurzamingsoplossingen voor bestaande bouw. Dit betreft volledige woningen tot woningdelen zoals gevels, daken, binnenwanden en complete badkamers. Alles wordt kant-en-klaar geleverd vanuit de fabriek.

TBI HOUT eveneens nieuwe fabriek voor circulair bouwen

Ook TBI kondigde afgelopen week aan dat ze een nieuwe fabriek gaan bouwen: geWOONhout BV. Vanaf het derde kwartaal van 2021 moet deze fabriek al operationeel zijn en er kunnen dan 500 woningen gerealiseerd worden. Deze fabriek is extra bijzonder omdat er seriematig circulaire houten huizen worden samengesteld. Ze beschikken over een geïndustrialiseerde productielijn voor de assemblage van woningmodules van LVL-hout (Laminated Veneer Lumber dus met fineer). Dat is uniek in Nederland. Het bedrijf streeft naar een volledig C0₂-neutraal proces: van grondstoffen en materiaalgebruik tot aan energievoorziening en transport. Ze geven aan dat uit onderzoek blijkt dat in een HOUTbaar HUIS 20 ton CO₂ zit opgeslagen, waar een traditioneel gebouwde woning in beton juist 55 ton CO2 uitstoot. Een netto verschil van 75 ton CO2 per woning dus. Door LVL hout te gebruiken beperken ze bovendien het houtgebruik met 80% ten opzicht van alternatieve houtbouwsystemen. geWOONhout is onderdeel van TBI en ontstaan uit een samenwerking tussen Koopmans Bouw en Sustainer homes.

Van Wijnen levert eind van het jaar fabriek op en werkt samen met VDL

Eind 2019 maakte Van Wijnen al bekend dat zij voor € 50 miljoen een fabriek gaan bouwen voor woningen. Naar verwachting zal deze fabriek eind dit jaar gereed zijn. Bovendien werd afgelopen februari bekend dat VDL vanaf 2022 in Friesland op industriële wijze demontabele modules voor Van Wijnen gaat produceren. Hierbij kan worden gedacht aan complete badkamers, toiletten en technische ruimten. Deze modules zullen vervolgens kant-en-klaar op bouwplaatsen van Van Wijnen worden ingebouwd.

BAM op overnamepad

Vanaf dit jaar gaat BAM vol inzetten op hout en lanceert binnenkort een nieuw concept in houtbouw. Daarover binnenkort meer. Om dit mogelijk te maken, maakte ze in maart dit jaar bekend dat zij alle aandelen heeft verworven van de producenten van geprefabriceerde gevelelementen Houtindustrie Stam & Landman en Gevelelementen Noord-Holland. Beide zijn al 25 jaar co-makers voor BAM en in 2018 investeerde partijen al gezamenlijk in een metselrobot. De gezamenlijke onderneming is gevestigd in Heerhugowaard en telt circa honderd medewerkers. De jaaromzet bedraagt ruim € 20 miljoen.

Overige marktveranderingen

• PLEKvoor ging in 2020 failliet en werd in maart 2021 overgenomen door Solidhome Group BV.
• De Groot Vroomshoop is sinds 1 maart in Enschede zelf een productielocatie gestart waar ze volledig afgemonteerde houten modules produceren tbv oa appartementen.
• Think is ruim een jaar geleden gestopt en ondernemer Mark Spee heeft besloten alleen met Genius Homes verder te gaan. Er wordt eind dit jaar een nieuwe fabriek betrokken.
• Wie net niet de lijst haalde is Lister Buildings. Zij hebben in 2019 de voormalig iQwoning fabriek van Ballast Nedam overgenomen. De productiefaciliteit kent een vloeroppervlakte van bijna 19.000m2 en biedt ruimte om 1000 woningen per jaar te realiseren. Dit jaar halen ze de 50 waarschijnlijk net niet, maar de plannen voor grotere aantallen liggen er.

De lijst van 2021

Dan hierbij de lijst. In totaal staan er dit jaar 31 industriële woningbouwconcepten op. Vorig jaar waren het er 26. Sommige partijen die je wellicht zou verwachten staan er niet tussen. In voorkomende gevallen is dat omdat ze geen complete woningen leveren maar deelproducten aan bouwpartijen (zoals MBS, Byldis, Heembeton, Voorbij, Spaansen en Emergo). Om dubbeltellingen te voorkomen is uitgegaan van de partij die het eindproduct aan de belegger, ontwikkelaar, corporatie of eindklant levert. Dat betekent dus ook dat niet alle partijen uit de lijst beschikken over een eigen fabriek.

* Voor de telling wordt als definitie gehanteerd dat een woning binnen een week wind- en waterdicht is en binnen 1 maand afgebouwd. Er wordt hierbij vertrouwd op de opgave van de aanbieders zelf. De volgende stap waar we in de sector voor staan is verdere automatisering en robotisering van de fabrieken. Hoewel steeds meer fabrieken met recht een fabriek genoemd mogen worden is er bij sommige nog meer sprake van een overdekte bouwplaats.

* = inschatting